Yeşil Gece, tezli bir roman olup yazarın toplumsal sorunları ele aldığı eserlerinin ilkidir. Romanın kahramanı Şahin Bey idealistliği yönünden Çalıkuşu’ndaki Feride’ye benzer.
Yeşil Gece Özeti
Bir köylü çocuğu olan Şahin, İstanbul’da Somuncuoğlu medresesinde okurken önceleri “yeşil sancak” altında toplanacak bir “Yeşilordu“nun ve İslam birliğinin hayalini kurar. Fakat bu ordunun gönüllü erleri sayılan medrese arkadaşlarını ve bu ordunun komutanları demek olan medrese hocalarını yakından tanıdıkça hayal kırıklığına uğrar. Bunların dini kendi çıkarlarına alet eden insanlar olduğunu, Yeşilordu’nun başkomutanı Abdülhamit’in ise zalim bir adam olduğunu düşünmeye başlar. İnancı sarsılır. Medreseden ayrılarak Darülmuallimin’e (erkek öğretmen okulu) girer.
Pozitif bilimlere yönelir ve memleketin ancak “yeni okul” ile kurtulacağına inanır. Okulu bitirince softalarla ve softalıkla savaşmak üzere Sarıova İlçesine tayinini yaptırır. Burada karşılaştığı birçok sorunu egemen güçlerle savaşarak çözmeye çalışır. Birinci Dünya Savaşı sonunda Batı Anadolu’yu işgal eden Yunan ordusu Sarıova’ya da girer. Şahin’in kasabaya fazla zarar gelmemesi için gösterdiği çabalar Yunanlarda güvenilir bir adam izlenimi bırakır.
Şahin bundan yararlanarak gizlice Kuvayımillîye için çalışır; ama şüpheyi üzerine çekip bir Yunan adasına sürülür. Cumhuriyetten sonra aynı inançla Sarıova’ya döner. Yunan işgali sırasında düşmanla işbirliği yapan sakallı ve sarıklı softalar, bu sefer de bir Cumhuriyet devrimcisi kimliğine bürünerek Şahin Bey’e saldırırlar. Onu düşmanla işbirliği yapmakla ve gericilikle suçlarlar. Şahin, derdini ancak Ankara’ya anlatabileceği inancıyla Ankara’nın yolunu tutar.