YAZIM KURALLARI VE SES BİLGİSİ İLİŞKİSİ
- Türkçede ünsüzlerin “e” ünlüsüyle söylenmesi kuralının çiğnenmesi yazım yanlışlığına yol açar: TCK’ya göre bu büyük bir suçtur.
- Ünlü düşmesini yazıda göstermemek yazım yanlışlığı nedenidir: Burunuma kötü kokular geliyor.
- İkilemelerde ünlü düşmesi olmaz, bunun yazıda gösterilmesi yazım yanlışıdır: Omuz omza veren iki kardeş çok başarılı olmuştu.
- İki sözcüğün birleşmesi sırasında oluşan ünlü düşmesi yazıda gösterilir ve sözcük bitişik yazılır: İkramiye önümüzdeki haftaya devir etti.
- Özel adlarda konuşmadaki ünsüz yumuşamasını yazıda göstermek yazım yanlışlığıdır: Geçen yıl Tokûd’a gittik.
- Ünsüz yumuşamasının görülmediği yabancı kökenli sözcüklerdeki yumuşamanın yazıda gösterilmemesi gerekir: Hukuğa her zaman herkes ihtiyaç duyar.
- Ünsüz sertleşmesi yazıda gösterilmelidir: Adamcağız yavaşça yerinden kalktı.
- “y” ünsüzünü alan eylemlerdeki söyleyiş yazıya aktarılamaz: Beni anlıyan yok ki.
- Gerileyici ünsüz benzeşmesi yazıda uygulanmalıdır: Sünbüllerİn kokusu sokağa taşmıştı.
- Gerileyici ünsüz benzeşmesi bazıözel adlarda ve bileşik sözcüklerde uygulanmaz: Safram» bolu evlerinin fotoğraflarınıçekmek istiyordu.
- Ünsüz türemesinin olduğu sözcüklerde türeyen ünsüz yazıda gösterilmeli ve sözcük bitişik yazılmalıdır: Hakim, davayı red etti.
- Tek heceli yabancı sözcükler çekim ekleri aldıklarında türeyen ses yazıda gösterilmelidir: Hâkim, davanın redine karar verdi.
- Rakamlardan ve tarihlerden sonra gelen eklerde oluşacak sertleşme kuralı yazıda uygulanmalıdır: Sayfa 5’de bu ayrıntıya değinmiş, 199S’de doğdu.
- Kısaltmalardan sonra gelen eklerde oluşan sertleşme yazıda gösterilmelidir: RTÜK’den bu konuda bir açıklama bekleniyor.
- Özel adlardan sonra gelen eklerde oluşan sertleşme yazıda gösterilmelidir: Antep’de ilginç yemekler tattık.
- Bağlaç olan “da / de” sertleşmez: Evlenip te çoluk çocuğa karışınca buralara uğramadı.
- Türkçede istisnalar hariç sözcüklerin son ünsüzü “b, c, d, g” olmaz, olursa bu durum yazım yanlışlığıdır: İhtiyaç duyduğumuz araç gereçlerin listesi burada.
- Konuşma dilinde sözcükte ünsüz türemesi olabilir; bu, yazıda gösterilmez. Ünsüz türemesi kuralının dışındaki olaylar yazıda gösterilmez: Bize ayit ne varsa hepsini atmış.
- Konuşma dilinde ünlü türemesi kurallarına aykırı olarak türetilen ünlülerin yazıda gösterilmesi yazım yanlışlığıdır: Filim başlayınca herkes sustu.
- Konuşma dilinde bazıünsüzlerin yeri değiştirilebilir. Buna” ses aktarımı” veya “göçüşme” denir. Bu durumun yazıda gösterilmesi yazım yanlışlığıdır: Kurulu yalnış bilgilendiriyor.