Yardımcı Eylem (Fiil)
Türkçede eylemler tek başına anlam taşıyıp taşımamalarına göre ikiye ayrılır. Bir eylemin tek başına anlamı varsa o eylem asıl eylemdir eğer eylemin ek başına anlamı yoksa o eylem de yardımcı eylemdir. Ad soylu sözcüklerle birlikte kullanılarak onları birleşik eylem yapan sözcüklere “yardımcı eylem” denir.
“Et-, eyle-, kıl-, ol-, buyur-“ eylemleri, yardımcı eylem olarak kullanılır:
yardım et-
emir buyur-
hasta ol-
sabır eyle-
namaz kıl-
- “Et-, ol-” sözcükleri eylem olarak da kullanılabilir:
Kaledekiler sonunda teslim oldu. (yardımcı eylem)
Olacak dediğim her şey oldu. (eylem)
İPUCU:
Sözcük tek başına anlam taşımayıp kendinden önceki bir adla anlam yansıtıyorsa yardımcı eylemdir ya da tek başına öge görevi üstlenmeyip kendinden önceki sözcükle öbekleşiyorsa yardımcı eylemdir.
- Yardımcı eylemler ayrı yazılır ancak birinci sözcükte ünlü düşmesi ya da ünsüz türemesi varsa iki sözcük bitişik yazılır:
his-et: hisset- (ünsüz türemesi)
kayıp-ol: kaybol- (ünlü düşmesi)
- Yardımcı eylemler kimi zaman temel eylemlerle anlamca kaynaşırlar:
Bir şeyler söyleyecek oldu.
HATIRLATMA:
Yardımcı eylemlerin gereksiz kullanımı anlatım bozukluğu nedenidir:
Bu işin gerçekleşmesinde umutlu oldum. (Umutlandım)