Diller, yapı bakımından üç grupta incelenir:
1. Tek Heceli Diller (Ayrımlı Diller):
Bu dillerde her sözcük tek heceden oluşur. Ek olmadığı için sözcüklerin çekimli şekilleri yoktur, sözcükler kök durumundadır. Cümle, çekimsiz sözcüklerin bir araya gelmesiyle oluşturulur. Cümlenin anlamı, çoğunlukla sözcüklerin sıralanışından anlaşılır. Konuşmada ise birbirine çok benzeyen sözcükleri ayırt etmek üzere çok zengin bir vurgu sistemi oluşturulmuştur. Çin ve Tibet dilleri bu gruba giren dillerdir. Vurgu ve tonlama bu dillerde çok önemlidir.
2. Çekimli Diller (Bükümlü Diller) :
Bu dil ailesinde çekim sırasında ve yeni sözcükler türetilirken sözcük kökleri genellikle değişir ve tanınmayacak hâle gelir. Ekler sözcüğün önüne, ortasına veya sonuna gelebilir. Bazı dillerde ise sözcük kökü ile yeni sözcük veya sözcük çekimi arasında daima açık bir bağ, ilgiyi gösteren bir iz vardır. Sözcük kökündeki asıl sesler, yeni sözcükte veya sözcük hâlinde hep aynı kalırlar. Sami dilleri, Hint-Avrupa dilleri bu gruba girerler. Bazı durumlarda kök tamamen değişebilir.
3. Eklemeli Diller (Bitişken, Bağlantılı Diller):
Bu dillerde isim ve fiil çekimleri ile yeni sözcüklerin oluşumunda kök değişmez. Kökün önüne veya sonuna birtakım ekler getirilerek sözcük yapımı veya çekimi gerçekleştirilir. Ural-Altay dilleri bu gruba girer. Türetmede ekler kullanılır. Ekler sözcüğün türünü ve anlamını değiştirir. Türkçe sondan eklemeli bir dildir.
Çekimli Dillerin Özellikleri
- Sözcükler çekimlenirken ve türetilirken kökte değişim olur.
- Özellikle Hint – Avrupa dillerinde kökteki değişim sonucu, sözcükle kök arasında bağlantı çok zor kurulur.
- Bu dil grubu, adını sözcüğün çekimi sırasında kökün özellikle ünlülerinin değişiminden alır.
- Çekim sırasında görülen değişiklikler ile yeni sözcükler ve kavramlar ortaya çıkar.
Tek Heceli Dillerin Özellikleri
- Her sözcük tek heceden oluşur.
- Sözcükler çekime girmez, daima kök durumundadır.
- Cümlelerin anlamı, genellikle sözcüklerin sırasından anlaşılır.
- Biçimce birbirine çok benzeyen sözcüklerin anlam farkı, zengin vurgu sistemi ile belirlenir.
- Kavramları karşılamak için söz gurupları kullanılır.
- Çekim eki yoktur.
- Bir sözcük, yerine göre çok fazla farklı anlam kazanabilir.
- Bazı Himalaya, Afrika dilleri ve Avrupa Bask dili bu gruba girer.
Eklemeli Dillerin Özellikleri:
- Sözcükler çekimlenirken veya türetilirken ekler kullanılır.
- Ekler sözcüklerin başına veya sonuna gelir.
- Eklerin görevleri bellidir.
- Ek alan sözcüklerin kökünde değişim olmaz.
- Sözcüğün kökü bir veya birden fazla heceden oluşabilir.
- Bazı Afrika ve Asya dilleri bu gruba girer.