Ünsüzler – Ünsüz Harfler ve Özellikleri
Ünsüzler, ses yolunda bazı engellere uğrayarak oluşan seslerdir. Türkçede 21 ünsüz vardır: b, c, ç, d, f, g, ğ, h, j, k, I, m, n, p, r, s, ş, t, v, y, z. Bu sesler üç açıdan sınıflandırılır.
a. Boğumlanma noktalarına göre ünsüzler:
Ünsüzler ses yolunda oluştukları yerler olan boğumlanma noktalarına (çıkak, mahreç) göre dörde ayrılır:
Dudak ünsüzleri: b, f, m, p, v
Diş ünsüzleri: c, ç, d, j, I, n, r, s, ş, t, z
Damak ünsüzleri: g, k, y
Gırtlak ünsüzleri: ğ, h
b. Söylenişlerindeki sürekliliğe-süreksizliğe göre ünsüzler: Ünsüzler, söyleniş sürelerine göre sürekli ve süreksiz ünsüzler olmak üzere ikiye ayrılır. Bir sesin sürekli olup olmadığı, başına bir ünlü getirilerek anlaşılabilir. Söz gelimi “ş” ünsüzünün başına “e” ünlüsü getirildiğinde oluşan hece “eşşşşşşşş” biçiminde uzayıp gidebilir. O hâlde “ş“, sürekli bir ünsüzdür. Aynı durum, “k” için söz konusu olamaz. Bu ünsüzün başına “e” ünlüsü getirildiğinde oluşan hece “ekkkkkkkk” biçiminde uzatılamaz. O hâlde “k”, süreksiz bir ünsüzdür.
Sürekli ünsüzler: f, ğ, h, j, I, m, n, r, s, ş, v, y, z
Süreksiz ünsüzler: b, c, ç, d, g, k, p, t
c. Ses tellerinin duruma göre ünsüzler: Ünsüzler ses tellerini titreştirip titreştirmediklerine göre ikiye ayrılır: Yumuşak ünsüzler ve sert ünsüzler.
Yumuşak ünsüzler: Ses tellerinin titreşmesiyle oluşurlar. Sert ünsüzlerin oluşması için ses tellerinin titreşmesine ihtiyaç yoktur.
Yumuşak ünsüzler: b, c, d, g, ğ, j, I, m, n, r, v, y, z
Sert ünsüzler: ç, f, h, k, p, s, ş, t