Ünsüz sertleşmesi (Ünsüz benzeşmesi)
“ç, f, h, k, p, s, ş, t” sert ünsüzleri ile biten kelimelerin sonuna “c, d, g” yumuşak ünsüzleriyle başlayan ekler getirildiğinde bu eklerin başındaki ünsüzler sertleşerek “ç, t, k”ye dönüşür.
- demir – ci ► demirci
- fidan – dan ► fidandan
- yor – gun ► yorgun
- sıkıl – gan ► sıkılgan
“c, d, g” ile başlayan ekler, yumuşak ünsüzlerle biten kelimelere eklendikleri için bu kelimelerde ünsüz sertleşmesi gerçekleşmemiştir.
- diş – ci ► dişçi
- ağaç – dan ► ağaçtan
- sus – gun ► suskun
- çalış – gan ► çalışkan
“c, d, g” ile başlayan ekler, sert ünsüzlerle biten kelimelere eklendikleri için bu kelimelerde ünsüz sertleşmesi gerçekleşmiştir.
Uyarı 1: Özel isimlere ve sayılara gelen eklerde de ünsüz sertleşmesi gerçekleşir:
Yozgat – dan ► Yozgat’tan
2013-de ► 2013’te (iki bin on üç)
Uyarı 2: Ünsüz sertleşmesinin yazıda gösterilmemesi yazım yanlışına neden olur:
- Başını hafifce öne eğdi.
- Bunlar şu kitapda yazıyor.
Uyarı 3: Geometrik şekilleri karşılamak için sayı isimlerine getirilen “-gen” ile akrabalık anlamı katan “-gil” ekleri ünsüz benzeşmesine aykırılık göstererek yumuşak şekillerini korur:
- beşgen
- Ahmetgil