TANZİMAT VE SERVET-İ FÜNUN EDEBİYATLARINI HAZIRLAYAN SEBEPLER
Tanzimat Edebiyatı
► XVIII. yüzyıldan itibaren Osmanlı imparatorluğu; askerî, siyasi, ekonomik, eğitim vs. Avrupa karşısında güçsüz düşmüştür. Özellikle askerî alandaki yenilgiler, Osmanlı Devleti’ni ekonomik olarak da çok zor durumda bırakmıştır. Bu şartlar, Osmanlı Devleti’nin Batı dünyasına uyum sağlayabilmesi amacıyla her konuda yenileşme hareketi başlatmasını mecburi kılmıştır. Askerî alanda başlayan Batılı anlamda reform hareketleri zamanla değişik alanlarda da kendini göstermeye başlamıştır.
► Tanzimat edebiyatını hazırlayan nedenlerin başında Osmanlı Devleti’nin çağdaş ve yeni dünyaya uymak adına yaptığı ıslahatlar gelmektedir. Osmanlı Devleti; Avrupa’yı tanımak amacı ile Fransa’ya eğitim için öğrenci göndermeye başlamıştır. Batı kültürünü öğrenen bu aydınların önderliğinde önce “Tanzimat Fermanı” ilan edilmiş ve daha sonra da Batı’ya giden bu ilk gençlerden biri olan Şinasi tarafından Tanzimat edebiyatı başlatılmıştır.
Servet-i Fünun Edebiyatı
► Servetifünun edebiyatını hazırlayan sebeplerin başında, Tanzimat edebiyatı ile başlayan “eski – yeni” tartışmalarında; Recaizade Mahmut Ekrem‘in, yeniyi savunan gençleri bir araya getirme fikri yatmaktadır. Batılı kültür ve yaşayışı özümseyen aydınlar, Recaizade’nin bu yönlendirmesine bağlı olarak Servetifünun dergisi çevresinde bir araya gelmişlerdir.
► Tanzimat Dönemi sanatçılarının edebî bir grup oluşturmaları ve bu şekilde adlandırılmaları kendilerine değil, edebiyat tarihçilerine ait bir isimlendirmedir. Servetifünun şair ve yazarları ise bilinçli olarak bir araya gelmiş ve edebî bir topluluk oluşturmuşlardır.
► Tanzimat Döneminde yenileşme süreci devlet eliyle başlamış ve bu dönem sanatçıları – Tanzimat’ın son dönemi hariç – genelde büyük bir baskı görmemişlerdir. Servetifünun edebiyatının doğmasında, sanatçılarının yaşama bakış ve sanat anlayışlarının oluşmasında dönemin olumsuz etkisi olmuştur. II. Abdülhamit‘in padişah olduğu bu dönemde, Batılı devletlerin Osmanlı’yı parçalama emelleri iyice güç kazanmıştır. II. Abdülhamit, devletin bütünlüğünü koruma adına baskıcı bir politika uygulamıştır, istibdat Dönemi; bu sanatçıların sanat anlayışları bakımından Tanzimatçılardan ayrılmalarına, bireysel bir edebiyat oluşturmalarına neden olmuştur.