SINIF ÇATIŞMASI İLKESİNDEN HAREKET EDEN ELEŞTİRİ KURAMI
Bu eleştiri anlayışı da sosyolojik eleştiride olduğu gibi sanat ve edebiyat olaylarının nedenlerini açıklamaya çalışan bir mantık üzerine kurulmuştur. Sosyolojik eleştiri, bu nedenlerin sayısının birden çok olduğunu iddia ederken bu eleştiri kuramı bir tek temel neden olduğunu iddia etmiştir: Ekonomik düzen ve toplumlardaki sınıf çatışmaları.
İdeolojik bir arka plana sahip olan bu kuram, sanat eserinin oluşturulma nedenlerini açıklamakla yetinmez; sosyolojik eleştiriden farklı olarak sanat eserinin meydana gelmesinde rol oynayan nedenleri yargılamaya da girişir. Bu eleştiri kuramına göre sanat, sanat için değil; toplumsal fayda için olmalıdır. Böyle olunca da bir eserin en önemli tarafı, içeriğidir. Bir eser; konusu, kahramanları ve olay örgüsüyle ya sömürücü sınıfın çıkarlarına hizmet ediyordur ya da ezilen sınıfların yanında yer alıyordur. Sınıf çatışması ilkesinden hareket eden eleştiri kuramı eserlerin değerini belirlerken bu noktayı özellikle göz önünde bulundurur. Bu kuramdan hareket eden eleştirmenlere göre bir eserin ezilen sınıfların yanında yer alan bir içeriğe sahip olması, o eserin iyi ve başarılı sayılması için yeterli koşul değilse de önemli bir ön koşuldur.
Eleştiri üzerinde diğer metin türlerinde durduğumuzdan daha çok durmamızın nedeni, eleştirinin, edebî metinlerle doğrudan ilişkili bir metin türü olmasıdır. Diğer öğretici metin türleri, söz gelimi köşe yazısı ya da makale edebiyatla, edebî metinlerle çok da ilişkili değildir. Ama eleştirinin konusu ve çalışma alanı doğrudan doğruya edebiyattır, sanattır, sanat ve edebiyat yapıtlarıdır. Buradan yola çıkarak şunu söyleyebiliriz: Eleştiri ve edebiyat kuramlarını anlamaya çalışmak, insanlar binyıllar boyunca niçin sanat ve edebiyat eserleri oluşturmuşlar, bunları oluştururken nelere dikkat etmişler, sanat eserleriyle ilgili olarak güzel-çirkin, faydalı-zararlı, başarılı-başarısız gibi değerlendirmeleri yaparken hangi ölçütlerden hareket etmişler gibi türlü soruların cevaplandırılması noktasında son derece yararlı olacaktır.