OSMANLI İMPARATORLUĞUNU GÜÇLÜ KILAN SOSYAL VE SİYASİ DÜZENİN BOZULMA NEDENLERİ
Sosyal bir varlık olan insanın hayatını devam ettirebilmesi için teşkilatlanması şarttır, insanoğlu, teşkilatlanarak kendisine ait haklarını da bir şekilde korumuş olur. Belli bir toprak parçası üzerinde yaşayan insanların kendi kendilerini idare edebilmek için kurdukları teşkilatlanmaya ise devlet denir.
Devlet tek başına bir teşkilat olmayıp onu meydana getiren unsurlar vardır. Bu unsurları:
- => Halk (millet),
- => Egemenlik,
- => Ülke,
- => Bağımsızlık
olarak sıralamak mümkündür.
İlk Türk devletlerinde devlete “il” diyorlardı. Türk devlet geleneği Asya Hun Devleti ile başlamış, Uygurlar, Göktürkler ile devam etmiş ve Türk – İslam devleti olan Selçuklular’a kadar uzanmıştır. Osmanlı devlet teşkilatına baktığımızda Selçuklu Devleti’nin izleri göze çarpmaktadır. Osmanlı devlet teşkilatı oluşturulurken eski Türk gelenekleri, İslam devlet anlayışı ve fethettikleri topraklardaki yönetim şekilleri etkili olmuştur.
Türk ve Türk – İslam devletlerine baktığımızda en uzun ömürlü olanının Osmanlı Devleti olduğunu görebiliriz (623 yıl). Devletin bu kadar uzun ömürlü olmasında adaletli ve hoşgörülü bir yönetim kurmaları etkili olmuştur. Ayrıca Osmanlı Devleti çok kuvvetli bir merkezî otoriteyi benimsemiştir.
Osmanlı Devleti merkeziyetçi bir yapıya sahip olmuş ve toplum:
- => Yönetenler,
- => Yönetilenler (reaya)
olmak üzere ikiye ayrılmıştır. Devlet çok uluslu bir yapıya sahip olduğundan yönetimde zorluklar meydana gelebiliyordu fakat hoşgörü ve eşitlik anlayışından taviz verilmeyince toplumu yönetmek daha da kolaylaşmıştır.
- => Osmanlı toplumunda sosyal düzen, merkezî otorite çevresinde sağlanmıştır.
- => Padişah; Allah’ın gölgesi kabul edilmiş (Zıllullah) ve toplumu temsil eden piramidin en üst noktasında yer almıştır.
- => Bu en yüksek makamdan sonra sırasıyla askerler, ilim adamları, zanaatçılar ve halk tabakası gelmiştir. Bu yapı; Yükselme Dönemi’nde yararlı olmuştur ancak 17. Yüzyıl ortalarından itibaren bu sistem bozulmaya başlamıştır.
- => Osmanlı Devleti’nin gerilemesi, devlet yapısındaki bozulmadan ve sosyal düzendeki çözülmeden kaynaklanmıştır.