SIFATLAR
- Kendinden sonra gelen adı niteleyen ya da belirten sözcüklere “sıfat” denir.
“Beyaz” sözcüğü bir rengin adıdır.”Beyaz gömlek” dendiğinde ise “beyaz” sözcüğü sıfat olur çünkü ad görevinde kullanılan “gömlek” sözcüğünü nitelemiştir.
Bu örnekten de anlaşılıyor ki bir adı nitelemeyen ya da belirtmeyen bir sözcük, sıfat olamaz.
- Sıfatlar iki bölüme ayrılır: niteleme sıfatı ve belirtme sıfatları.
Niteleme Sıfatları
Kendinden sonraki adın niteliğini -bir varlığı, diğer bir varlıktan ayıran özelliği- gösteren sıfatlardır.
Bunlar, niteledikleri ada sorulan “Nasıl?” sorusuna yanıt olur.
“Nasıl” ağaç?: yeşil ağaç, kurumuş ağaç, meyveli ağaç…
- Sıfat fiiller de niteleme sıfatıdır.
koşan çocuk bilmiş adam gelecek hafta
Sıfatların Özellikleri
- Sıfat bulunan her yerde sıfat tamlaması da vardır. Sıfatla adın oluşturduğu sözcük öbeğine “sıfat tamlaması” denir.
temiz elbise (sıfat tamlaması)
sıfat ad
- Bir sıfat, birden çok adı niteleyebilir ya da belirtebilir:
çürük ayvalar, elmalar,
sıfat ad ad
- Birden çok sıfat bir adı niteleyebilir ya da belirtebilir:
iri siyah, üç zeytin
sıfat sıfat sıfat ad
- Genellikle belirtme sıfatları, niteleme sıfatından önce gelir:
şuradaki, güzel ağaç
bel. sıf. nit.sıf. ad
- Ancak kimi zaman niteleme sıfatı, belirtme sıfatından önce gelebilir:
akilli bir çocuk
nit. sıf. bel.sıf. ad
- Sıfat; ad tamlamasının tümünü, tamlayanı ya da tamlananı niteleyebilir, belirtebilir:
küçük ağaç dalları (tamlamanın tümünü niteledi) sıfat
küçük ağacın dalları (sadece tamlayanı niteledi) sıfat
ağacın küçük dalları (sadece tamlananı niteledi) sıfat
- Sıfat tamlamadan önce ise tamlama da belirtisiz ise sıfat, tamlamanın tümünü; sıfat, tamlamadan önce ise tamlama da belirtili ise sıfat; sadece tamlayanı niteler.
- Sıfatın nitelediği ad düşerse sıfat olan sözcük, sıfat niteliğini kaybeder. Bu tür sözcüklere “adlaşmış sıfat” denir.
sıfat ad
Kuruyanları topla.
adlaşmış sıfat