Karşılaştırma: Birden çok kavram, durum, olay veya kişiyi bir ya da birden çok açıdan kıyaslayarak bunların birbirlerine karşı ne durumda olduklarını ortaya koymaya karşılaştırma denir.
Karşılaştırma Örneği:
Bir öyküyü okuyanla, onun oyunlaştırılmış biçimini sahnede izleyen kişi arasındaki fark nedir? İzleyen gördüklerini dolaysız olarak yaşamaktadır. Başka deyişle sahnede, ortaya konulan hazır bir dünya vardır; izleyici tüm duygularını harekete geçirerek bu dünyayı algılar. Okuyan ise, okuduklarını kendi düşünce ve düş süzgecinden geçirerek kafasında canlandırır.
Bu parçada bir öyküyü okuyanla onun oyunlaştırılmış biçimini sahnede izleyen karşılaştırılmış, bunlar arasındaki farka değinilmiştir.
ÖRNEK SORU (LYS – 2012)
(I) Yaşamın özüne ayna tutan çağdaş öyküler, eskiden yazılanların çoğundan farklı olarak öykülemeden çok göstermeye; anlatmadan çok, sezdirmeye başvurur. (II) Anlatıcı, bir kişide herkesi görmeye ve göstermeye çalışırken geleneksel anlatıcılardan farklı olarak dili, bütün çağrışım değerlerini hesaba katarak kullanır. (III) Kısa, özlü ve özgün yapısı, yoğunluklu anlatımıyla okuyucunun ilgisini çekecek bu öykülerde düz bir anlatım kullanılır. (IV) Bu yönden, çağdaş öyküyle şiir arasında oylum açısından bir benzerlik kurulabilir. (V) Bu nedenle eksiltili anlatıma en çok çağdaş öykülerde yer verilir.
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisinde karşılaştırma yapılmamıştır?
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
ÇÖZÜM:
- I. cümlede yaşamın özüne ayna tutan çağdaş öykülerle eski öyküler
- II. cümlede bir kişide herkesi görmeye ve göstermeye çalışan anlatıcılarla geleneksel anlatıcılar
- IV. cümlede çağdaş öyküyle şiir
- V cümlede çağdaş öykülerle eski öyküler karşılaştırılmıştır.
- III. cümlede karşılaştırma yoktur.
Cevap C
ÖRNEK SORU (ÖSS – 2001)
(I) Roman yazarken konuşmalara yer vermek çoğunlukla kaçınılmazdır. (II) Hatta salt konuşmalardan oluşan romanlar bile vardır. (III) Bu romanlarda herhalde amaç, tip yaratmaktır. (IV) İki satırlık bir konuşma, bir karakteri on sayfalık bir betimlemeden daha başarılı bir biçimde çizebilir. (V) Bunun başarılı örneklerine M.Ş. Esendal’ın Ayaşlı ve Kiracıları adlı yapıtında rastlıyoruz.
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisinde “karşılaştırma” yapılmıştır?
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
ÇÖZÜM: Paragrafın dördüncü cümlesinde bir roman kahramanının özelliklerinin anlatılması açısından “iki satırlık bir konuşma” ile “on sayfalık bir betimleme” karşılaştırılmış ve iki satırlık bir konuşmayla Tornan karakterinin daha başarılı biçimde çizilebileceği, tanıtılabileceği ileri sürülmüştür.
Cevap D