Cümle Dışı Ögeler

CÜMLE DIŞI ÖGELER

Kimi ünlemler, bağlaçlar ve ara cümleler, cümlenin öğesi olmaz; bunlara cümle dışı öge denir.

Kardeşim Dursun, bu ne biçim iştir! (seslenme)

Seni bir daha buralarda görmeyeyim ha! (ünlem)

Allahım, bu dertten kurtulabilecek mi! (seslenme)

Eyvah, gitti güzelim araba! (ünlem)

Köpek hızla geldi ve kemiği kaptı. (bağlaç)

Bürüksel lahanası -ben hiç sevmem- kolesterolü düşürür. (ara cümle)

• Kendinden önceki öğenin açıklayıcısı olan ara söz ve ara cümle açıkladığıöge ile birlikte öge olur:

Bu tahta konak-1789 yılında yapılmış olan- koruma altına alınma­lıdır. (Tümü özne olur.)

CÜMLENİN ÖGELERİ BULUNURKEN DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR:

• • Önce yüklem bulunur.
  • Yüklemden sonra sorulmasa bile özne bulunur.
  • Özneden sonra nesne bulunur.
  • Yüklem ve özne dışında her öge cümlede yer alacak diye bir kural yoktur.
  • Devrik cümlelerin kurallı biçime dönüştürülerek ögelerine ayrılması kolaylık sağlar.
  • Ögelere ayrılacak dizelerin de kurallı biçime dönüştürülmesi kolaylık sağlar.
  • Söz öbekleri parçalanamaz.
  • Cümle dışı ögeler, ögelere ayırmada göz önüne alınmaz.
  • Ögelere ayırmada sadece var olan sorular kullanılır. Yeni sorular üretilmez.
  • Ögelere ayırmada cümlenin ve sözün anlam özelliklerine dikkat edilir.
  • Ögeler bulunurken “neyin, kimin” soruları sorulmaz.