Kategori: Ses Bilgisi – Türkçenin Ses Özellikleri

Ünsüz türemesi Asıllarında ikinci bir ünsüz bulunduğu hâlde Türkçede tek ünsüzle kullanılan kelimeler, ünlü ile başlayan ekler aldıklarında ya da yardımcı fiillerle birleştiklerinde bu kelimelerin asıllarındaki ikinci ünsüzler ortaya çıkar. his etmek  ► hissetmek ret etmek  ► reddetmek zan-ımca ► zannımca şık-ı  ► şıkkı

Ünsüz sertleşmesi (Ünsüz benzeşmesi) “ç, f, h, k, p, s, ş, t” sert ünsüzleri ile biten kelimelerin sonuna “c, d, g” yumuşak ünsüzleriyle başlayan ekler getirildiğinde bu eklerin başındaki ünsüzler sertleşerek “ç, t, k”ye dönüşür. demir – ci ► demirci fidan

Süreksiz sert ünsüzlerle (p, ç, t, k) biten kelimelere ünlü ile başlayan ekler getirildiğinde kelime sonlarındaki ünsüzler yumuşayarak “b, c, d, g, ğ”ye dönüşür. ağaç – a ► ağaca mehtap -1 ► mehtabı çiçek – imiz  ► çiçeğimiz vücut – um ► vücudum

Küçük ünlü uyumu Düzlük-yuvarlaklık uyumu olarak da bilinen bu kurala göre bir kelimede düz (a, e, ı, i) ünlülerden sonra yine düz; yuvarlak (o, ö, u, ü) ünlülerden sonra ya dar-yuvarlak (u, ü) ya da düz-geniş (a, e) ünlüler gelir.

Kalınlık-incelik uyumu olarak da bilinen bu kurala göre Türkçe bir kelimenin ilk hecesindeki ünlü kalınsa (a, ı, o, u), diğer hecelerin ünlüleri de kalın; ilk hecesindeki ünlü inceyse (e, i, ö, ü) diğer hecelerin ünlüleri de ince olur. Gözümdeki kelimesindeki