Büyük Harflerin Kullanıldığı Yerler

BÜYÜK HARFLERİN KULLANILDIĞI YERLER:

1. Cümle büyük harfle başlar:

  • Şiirimize yeni bir soluk getirdin.

2. Cümle içinde tırnak veya parantez içine alınan cümleler büyük harfle başlar ve sonlarına uygun noktalama işareti (nokta, soru, ünlem) konur:

  •  Ahmet Haşim, şiirin anlamıyla uğraşanlar için “Şiirin anlamıyla uğraşmak, bülbülü eti için kesmeye benzer.” der.

3. İki noktadan sonra gelen cümleler büyük harfle başlar. Ancak iki noktadan sonra özel ad ve cümle niteliğinde olmayan örnekler sıralandığında bunlar büyük harfle başlamaz:

  • Tahsin Banguoğlu’nun “Türkçenin Grameri” adlı yapıtının ilk cümlesi şudur: “Türkçe, soylu bir dildir.”
  • Şimdiki zaman eki, kendinden önceki ünlüleri daraltır: anlıyor, oturmuyor, dinliyor vb.

4.  Dizeler genellikle büyük harfle başlar:

  • Ak saçlı başını alıp eline
  • Kara hülyalara dal anneciğim
  • Necip Fazıl Kısakürek

3. Özel adlar büyük harfle başlar.

a. Kişi adlarıyla soyadları büyük harfle başlar:

  • Yahya Kemal Beyatlı
  • Turgut Uyar

b. Kişi adlarından önce ve sonra gelen saygı sözleri, unvanlar, lakaplar, meslek ve rütbe adları büyük harfle başlar:

  • Kaymakam Cahit Bey
  • Sayın Prof. Dr. Doğan Aksan
  • Mustafa Efendi  
  • Zeynep Hanım
  • Fatih Sultan Mehmet
  • Deli İbrahim

4. Akrabalık bildiren kelimeler küçük harfle başlar. Fakat akrabalık adı olup lakap veya unvan olarak kullanılan kelimeler büyük harfle başlar:

  • Tülay ablama gittim.
  • Ayşe teyzemin keki çok güzel.
  • Dayı Kemal
  • Hala Sultan
  • Nene Hatun
  • Gül Baba
  • Susuz Dede,
  • Telli Baba

5. Cümle içinde özel adın yerine kullanılan makam veya unvan sözleri büyük harfle başlar:

  • Bu olay üzerine Vali bir basın toplantısı düzenledi.

6. Hitap sözleriyle resmî yazılarda saygı bildiren sözlerden sonra gelen ve makam, mevki, unvan bildiren kelimeler büyük harfle başlar:

  • Sevgili Kardeşim
  • Aziz Dostum
  • Sayın Bakan
  • Sayın Rektör

7. Hayvanlara verilen özel adlar büyük harfle başlar:

  • Sarıkız
  • Fino
  • Karabaş
  • Pamuk
  • Minnoş

8. Millet, boy, oymak, dil, lehçe, devlet adları büyük harfle başlar:

  • Türk
  • Oğuz
  • Karakeçili
  • Türkçe
  • Türkiye Cumhuriyeti

9. Din ve mezhep adları ile bunların mensuplarını bildiren sözler büyük harfle başlar:

  • Müslümanlık
  • Hristiyan
  • Hanefi

10. Din ve mitoloji ile ilgili özel adlar büyük harfle başlar:

  • Allah Tanrı
  • Cebrail
  • Zeus
  • Kibele

11. Bazı dinî terimlerin küçük harfle başlaması gelenekleşmiştir:

  • cennet
  • cehennem
  • uçmak
  • tamu
  • peygamber
  • sırat köprüsü

12. “Allah, Tanrı, ilah” kelimeleri özel ad olarak kullanılmadıklarında küçük harfle başlar:

  • Yunan tanrıları

13. Gezegen ve yıldız adları büyük harfle başlar:

  • Merkür
  • Plüton
  • Dünya
  • Halley
  • Ay
  • Güneş

UYARI: “Dünya, güneş, ay” kelimeleri gezegen anlamı dışında kullanıldıklarında küçük harfle başlar.

  • Hepinizin bildiği gibi Ay Dünya’nın uydusudur.
  • Sen benim dünyamı aydınlatan güneşsin.

14.  Yer adları (kıta, bölge, il, ilçe, köy, semt, cadde, sokak, semt vb.) büyük harfle başlar:

  • Asya
  • İç Anadolu
  • Atatürk Bulvarı
  • Kışla Mahallesi
  • Doğu Anadolu
  • Meşrutiyet Caddesi

15. Yer adlarında ilk isimden sonra gelen deniz, nehir, göl, dağ, boğaz vb. tür bildiren ikinci isimler büyük harfle başlar:

  • Ağrı Dağı
  • Çanakkale Boğazı
  • Ege Denizi
  • Beyşehir Gölü

16.  Özel ada dâhil olmayıp tamlama kuran şehir, il, ilçe, bucak, belde, köy vb. sözler küçük harfle başlar:

  • Van ili
  • Erciş ilçesi
  • Çubuklu köyü

17. Yön bildiren kelimeler yer adlarının sıfatı olarak kullanıldıklarında ya da “düşünce, hayat tarzı, politika” gibi anlamlar bildirdiklerinde büyük harfle başlar:

  • Kuzey Amerika
  • Doğu Anadolu
  • Batı medeniyeti
  • Doğu mistisizmi
  • Türkiye’nin kuzeyi
  • Muş’un güneybatısı

18. Yer bildiren özel isimlerde kısaltmalı söyleyiş söz konusu olduğunda, yer adının ilk harfi büyük yazılır:

  • Hisar’dan
  • Boğaz’dan

19. Saray, köşk, han, kale, köprü, anıt vb. yapı adlarının bütün kelimeleri büyük harfle başlar:

  • İshakpaşa Sarayı  
  • Çankaya Köşkü
  • Horozlu Han
  • Ankara Kalesi
  • Mostar Köprüsü
  • Beyazıt Kulesi

20. Kurum, kuruluş ve kurul adlarının her kelimesi büyük harfle başlar:

  • Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi
  • Millî Kütüphane
  • Atatürk Lisesi
  • Bakanlar Kurulu
  • Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü

21. Kanun, tüzük, yönetmelik, yönerge, genelge adlarının her kelimesi büyük harfle başlar:

  • Medeni Kanun
  • Telif Hakkı Yayın ve Satış Yönetmeliği

22. Kurum, kuruluş, kurul, merkez, bakanlık, üniversite, fakülte, bölüm, kanun, tüzük, yönetmelik ve makam sözleri, asılları kastedildiğinde büyük harfle başlar:

Türkiye Büyük Millet Meclisi her yıl 1 Ekim’de toplanır. Bu yıl ise Meclis, yeni döneme erken başlayacak.
Türk Dil Kurumu çalışmalarını titizlikle sürdürüyor. Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü, Kurumun 21 Mayıs 2009 tarihinde Kars’ta düzenlediği toplantıda kullanıma açıldı.

23. Kitap, dergi, gazete ve sanat eserlerinin (tablo, heykel, müzik) her kelimesi büyük harfle başlar:

  • Yaprak Dökümü
  • Resmî Gazete
  • Hürriyet
  • Onuncu Yıl Marşı

24. Özel ada dâhil olmayan gazete, dergi, tablo vb. sözler büyük harfle başlamaz:

  • Vatan gazetesi
  • Türk Dili dergisi

25. Kitap, makale, tiyatro eseri, kurum adı vb. özel adlarda yer alan kelimelerin ilk harfleri büyük yazıldığında “ve, ile, ya, veya, yahut, ki, da, de” bağlaçlarıyla “mı, mi, mu, mü” soru eki küçük harfle yazılır. Özel adın tamamı büyük yazıldığında ise özel adda geçen bağlaçlarla soru ekleri de büyük harfle yazılır:

  • Suç ve Ceza
  • Leyla ile Mecnun
  • Diyorlar ki
  • Ben de Yazdım
  • Ya Devlet Başa ya Kuzgun Leşe
  • Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu
  • Turfanda mı, Turfa mı?
  • SUÇ VE CEZA
  • LEYLA İLE MECNUN
  • DİYORLAR Kİ

26. Millî ve dinî bayramlarla anma ve kutlama günlerinin adları büyük harfle başlar:

  • 29 Ekim Cumhuriyet Bayramı
  • Ramazan Bayramı
  • Anneler Günü
  • Öğretmenler Günü
  • Hıdırellez

27.  Tarihî olay, çağ ve dönem adları büyük harfle başlar:

  • Kurtuluş Savaşı
  • Cilalı Taş Devri
  • Millî Edebiyat Dönemi

28. Tarihî dönem bildirmeyip tür veya tarz bildiren terimler küçük harfle başlar:

29. Özel adlardan türetilen bütün kelimeler büyük harfle başlar:

  • Türkçe
  • Türkolog
  • Avrupalı

UYARI 1: Özel ad kendi anlamı dışında yeni bir anlam kazanmışsa büyük harfle başlamaz:

  • Acem (İranlı, İran ülkesi)
  • acem (Türk müziğinde bir perde)
  • Don Kişot (Bir roman kahramanı)
  • donkişotluk (Gereği yokken kahramanlık göstermeye kalkışmak)

UYARI 2: Para birimleri büyük harfle başlamaz:

  • avro
  • dinar
  • dolar
  • kuruş

UYARI 3: Özel adlar yerine kullanılan “o” zamiri cümle içinde büyük harfle yazılmaz.

UYARI 4: Müzikte kullanılan makam ve tür adları büyük harfle başlamaz:

  • acemaşiran
  • hicazkâr
  • nihavent

30. Yer ve millet adlarının tamlayan olarak kullanıldığı ad tamlamalarında tamlanan görevinde kullanılan ve tür bildiren kelimeler küçük, tamlayanlar ise büyük harfle başlar:

  • Antep fıstığı
  • Brüksel lahanası
  • Hindistan cevizi
  • İngiliz anahtarı
  • Maraş dondurması
  • Van kedisi

31.

a. Belirli bir tarih bildiren ay ve gün adları büyük harfle başlar:

  • 1 Ocak 2012 Pazar günü
  • 29 Ekim 1923

b. Belirli bir tarihi belirtmeyen ay ve gün adları küçük harfle başlar:

  • Okullar genellikle eylülün ikinci haftasında öğretime başlar.

c. Levhalar ve açıklama yazıları büyük harfle başlar:

  • Giriş
  • Çıkış
  • Müdür
  •  IV. Kat
  •  II. Blok
  • V. Sınıf

Bu Konuyu Ayrıca Videoda İzleyin: