Birleşik Sözcükler:
Birden çok sözcüğün yeni bir kavramı karşılamak üzere bir araya gelip kalıplaşarak oluşturduğu sözcüklerdir. Birleşik sözcüklerin çoğu bitişik yazılır. Ayrı yazılanları da vardır.
Anıt-kabir, kel-oğlan, Eski-şehir, kız-kuiesi,…
HATIRLATMA
Sözcüğün birleşik yazılabilmesi için beş olaydan birinin gerçekleşmesi gerektiği yazım kuralları bölümünde anlatılmıştır, (anlam kayması, ses olayı, tür kayması anlam belirsizliği, özel kurallı birleşik eylemler)
Birleşik Sözcüklerin Özellikleri:
- Ad tamlaması biçiminde oluşabilirler:
buzdolabı, aslanağzı, hanımeli…
- Sıfat tamlaması biçiminde oluşabilirler:
karabiber, Eskişehir, alabalık…
- Yansıma sözcüklerin birleşmesiyle oluşabilirler:
çıtçıt, gırgır, dırdır, civciv…
- İki addan oluşabilirler:
babaanne, kuzeydoğu, anneanne…
- Cümle değerinde oluşabilirler:
imambayıldı, gecekondu, saçkıran…
- Birleşik sıfat biçiminde olabilirler:
soğukkanlı (adam), açgözlü (genç)…
- İki eylem aralarına ünlü alarak birleşebilir:
yazabil-, düşeyaz-, gidedur-…
- Ses olayı nedeniyle bileşebilirler:
hallet-, affet-, keşfet-…
- Anlam kayması yoluyla oluşabilirler:
vazgeç-, Öngör-, birçok, birkaç…
İPUCU
Kaynaştırma harfleri yapım ya da çekim eki değildir, yalnızca kaynaştırma görevi üstlenir:
karşı-y-a, İki-ş-er, oda-n-ın, kapı-s-ı…
HATIRLATMA
Sözcük bir yapım eki almışsa (dal-gın) kökten, birden çok yapım eki almışsa (dal-gın-lık) gövdeden türemiş olur.