ATATÜRK İLKE VE İNKILAPLARI
Atatürk ilkeleri çağdaşlaşmayı esas alan düşüncelerdir. Türk toplumunun ihtiyaçlarından doğmuştur. Bu ilkeler Atatürk’ün millî devlet, tam bağımsızlık, millî egemenlik ve çağdaşlaşma hedefinden kaynaklanmış; ülke halkının sorunlarına gerçekçi çözümler getirebilmek, çağdaşlaşma yönünde köklü değişiklikler yapabilmek amacıyla oluşturulmuştur. Atatürk ilke ve inkılaplarının dayandığı bütünleyici ilkeler şunlardır:
- Egemenliğin millete ait oluşu
- Vatan ve millet sevgisi
- Bağımsızlık ve özgürlük
- Millî tarih bilinci
- Millî dil
- Çağdaş uygarlık düzeyinin üstüne çıkma
- Türk milleti bilinci
- Millî birlik ve beraberlik
ATATÜRK İLKELERİ:
Atatürk İlke ve İnkılapları kısaca şunlardır:
1. CUMHURİYETÇİLİK:
Atatürkçülüğün temel ilkelerindendir. Devlet yönetiminde millet egemenliğini kabul eden, vatandaşın ve devletin birbirine karşı hak ve ödevlerini düzenleyen, egemenliğin halka ait olduğunu kabul eden bir yönetim biçimidir. Hem devlet hem de hükümet şeklidir. Cumhuriyetçilik ile demokrasi iç içedir çünkü demokrasi devletin en yüksek kurumundan en alt basamağına kadar halk iradesinin egemenliğine dayanır. Cumhuriyetçilik, demokrasinin devlet şekline uyarlanmış hâlidir. Milletin kendi kendini yönetmesi, sınıf ayrımı olmaksınız herkesin yönetime katılmasıdır.
“Hükümet millet, millet hükümettir.” diyerek cumhuriyet anlayışını ortaya koyan Atatürk, ayrıca “Demokrasi prensibinin en modern ve akılcı uygulamasını sağlayan hükümet biçimi cumhuriyettir.” der.
Cumhuriyetçilik İlkesi Doğrultusunda Yapılan Yenilikler:
- TBMM’nin açılması
- Saltanatın kaldırılması
- Cumhuriyetin ilan edilmesi
- Siyasi partilerin kurulması
- Kadınlara seçme ve seçilme hakkının verilmesi
2. MİLLİYETÇİLİK:
İstiklal Savaşı’nın başlangıcından itibaren birleştirici rol oynayan ilkedir. Milliyetçilik dil, tarih ve kültür birliğine dayalı ulusun ve devletin, mutlak ve temel bir değer olduğunu kabul eden anlayıştır. Bireylerin, ait oldukları milletin dilini, tarihini, sanatını ve kültürünü yaşatması ve onu yüceltmesidir. Milliyetçilik ilkesine göre millî birlik ve beraberlik duygusu önemlidir. Vatanın bütünlüğü, milletin egemenliği ve bölünmezliği esastır. Atatürk milliyetçiliğinin temeli olan millî birlik ve beraberliği güçlendiren değerler, millî eğitim, millî kültür, dil ve tarih ,olarak açıklanabilir.
Atatürk’ün milliyetçilik anlayışı akılcı ve insancıldır. Türk milletini ırk esasına dayandırmamıştır.
Milliyetçilik İlkesi Doğrultusunda Yapılan Yenilikler:
- TBMM nın açılması
- Kapitülasyonların kaldırılması
- Kabotaj Kanunu’nun çıkarılması
- Türk Dil Kurumunun Kurulması
- Türk Tarih Kurumunun Kurulması
3. HALKÇILIK:
Bir milleti oluşturan çeşitli mesleklerin ve toplumsal grupların arasında eşitliğin sağlanması, ayrım yapılmaması, yasalardan ve hizmetlerden eşit olarak yararlanılmasını kabul eden anlayıştır. Cumhuriyetçilik ve milliyetçilik ilkelerinin zorunlu bir sonucudur. Dayandığı temel esaslar millî egemenlik ve demokrasidir. Atatürkçülüğün halkçılık anlayışı, her türlü ayrıcalığa son veren, halkın iradesiyle oluşan devlet anlayışıdır. Bu anlayışta bireyler arasında eşitlik olduğu kadar demokrasi anlayışı da yer almaktadır.
Halkçılık İlkesi Doğrultusunda Yapılan Yenilikler:
- Medeni Kanun’un kabulü
- Soyadı Kanunu’nun çıkarılması
- Kılık – kıyafet değişikliği
- Sınıf ve ayrıcalık belirten unvanların kaldırılması
- Kadınlara seçme ve seçilme hakkı verilmesi
4. DEVLETÇİLİK:
Devletçilik, özel sektörün yetersiz kaldığı yerde yatırımların devlet tarafından yapılmasını öngören ekonomik bir ilkedir. Devletçilik, ülke kalkınmasını amaçladığı için toplumun sosyal ve kültürel alanlardaki gelişmesini destekler, milletin huzurlu ve mutlu yaşamasını sağlar. Devletçilik halkçılığın zorunlu bir sonucudur. Atatürk’ün devletçilik anlayışı Türk ekonomisini geliştirmek için izlenecek yol ve yöntemlerdir. Devletçilik İlkesi Doğrultusunda Yapılan Yenilikler:
- Aşar vergisinin kaldırılması
- Yabancı işletmelerin satın alınması
- Demiryolu ulaşımının geliştirilmesi Devlete ait bankaların açılması
- İzmir İktisat Kongresi
5. LAİKLİK:
Laiklik din ve devlet işlerinin birbirinden ayrılması, devlet düzeninin ve hukuk kurallarının dine değil akla ve bilime dayandırılmasıdır. Bilime dayanan siyasal, sosyal ve kültürel yaşamın çağdaş düzenleyicisidir. Bu ilke Türk toplumunun Batılılaşması ve çağdaşlaşması için ortam hazırlamıştır. Atatürk’ün laiklik anlayışı, vatandaşın din, vicdan ve ibadet özgürlüğünü sağlamak ve korumak esasına dayanır.
Laiklik İlkesi Doğrultusunda Yapılan Yenilikler:
- Saltanatın kaldırılması
- Halifeliğin kaldırılması
- Tevhid-i Tedrisat (Öğretimin birleştirilmesi) Kanunu Medreselerin, tekke, zaviye ve türbelerin kapatılması Medeni Kanun’un kabulü
6. İNKILAPÇILIK:
İnkılap, bir toplumda köklü değişiklikler, yenilikler meydana getirmektir. Toplumun ihtiyaçlarına cevap veremeyen kurumların kendini yenilemesidir. Batılılaşma ve çağdaşlaşma yolunda daima ileriye yönelmektir. Durağanlığı reddeden, akılcılığı ve bilimselliği kabul eden bir ilkedir. Kurtuluş Savaşı’nı kazanma, saltanatı kaldırma, Cumhuriyet’i ilan etme, yapılan başlıca inkılaplardır. Atatürk, inkılapçılık ilkesiyle diğer ilkelerin de canlı kalmasını ve devamını sağlamıştır.