Amaç cümlesi: Amaç (maksat), ulaşılmak istenen sonuç demektir. Bu tür cümlelerde amacı gerçekleştirme isteği vardır. Yargının hangi amaçla gerçekleştirildiği -mak için, -mak üzere, diye gibi edatlarla vurgulanabileceği gibi amacıyla, maksadıyla kelimeleriyle de belirtilebilir:
- İki haftalık harçlığını bu kitabı almak için biriktirmiş.
- Gürültü olmasın, kimseler uyanmasın diye ayakkabılarını çıkarıp yürüyordu.
ÖRNEK SORU (ÖSS – 1999)
(I) Bütün dünyada geleneksel olandan, halk hikayesi ve destandan yararlanma yoluna gidilmiştir. (II) Müzik, resim, roman, öykü, şiir, tiyatro ve sinema gibi sanat dallarının hepsinde böyledir. (III) Ben de böyle yapmak, geleneksel olanı çağdaş öykü sanatına taşımak istiyorum. (IV) Bu yöntemi ülkemiz yazınında ustaca uygulayan Yaşar Kemal’in izinde yürümek isteyişimin özünde de işte bu yatıyor. (V) Nitekim son yapıtımda geleneksele yönelişim açıkça görülebilir.
Yukarıdaki parçada numaralanmış cümlelerin hangilerinde amaç söz konusudur?
A) I. ve IV. B)l.veV. C) II. ve III. D) III. ve IV. E) IV. ve V.
ÇÖZÜM: Yazar geleneksel olanı çağdaş öykü sanatına taşımak (III. cümle) amacındadır. Buna ulaşmak için de Yaşar Kemal’in izinde yürümeyi (IV. cümle) amaçlamıştır.
Cevap D
ÖRNEK SORU
(I) Sanatçı, çocuk kitaplarında, yetişkin yazınının konusu sayılan insan ilişkileri, yabancılaşma, kimlik arayışı gibi sorunları işler. (II) Başka bir deyişle, çağdaş dünyanın sorunlarını masalsı bir biçimde çocuk dünyasına aktarır. (III) Çocukların bu yolla bilinçlenmelerini ve eleştirel bir bakış kazanmalarını ister. (IV) Bunun için de onlara düşsel bir ortam değil gerçeklerle yüz yüze gelecekleri bir dünya sunar. (V) Bu özelliği nedeniyle çocukların yanı sıra yetişkinler de yazarın kitaplarını büyük bir ilgiyle okurlar.
Yukarıdaki parçada sözü edilen sanatçının amacı, numaralanmış cümlelerden hangisinde belirtilmiştir?
A) I. B) II. C) III. D) IV. E)V.
ÇÖZÜM: Parçanın ilk iki cümlesinde, çocuk kitapları yazan bir sanatçının yetişkin yazınına ait konuları masalsı bir anlatımla dile getirdiği belirtilmiş, üçüncü cümlede ise bunları hangi amaçla gerçekleştirdiği (Çocukların bu yolla bilinçlenmelerini ve eleştirel bir bakış kazanmalarını ister.) vurgulanmıştır.
Cevap C