Osmanlıcılık
- ♦ Osmanlıcılık, Osmanlı İmparatorluğu’nun sınırları içinde yaşayan her Osmanlı vatandaşını ırk, din, dil ayrımı yapmaksızın eşit kabul eden siyasî akımın adıdır.
- ♦ Osmanlıcılık, esas olarak Osmanlı Devleti’nin kuruluş ve yükseliş dönemlerinde benimsediği bir devlet felsefesi olmakla birlikte Tanzimat ve II. Meşrutiyet dönemlerinde siyasî bir düşünce özelliği kazanmıştır.
- ♦ Sultan II. Mahmut’un “Ben teb’amdaki din farkını ancak camilerine, havralarına ve kiliselerine girdikleri zaman görmek isterim.” sözü bu fikrin ilk ifadelerinden sayılabilir.
- ♦ Osmanlı Devleti’nin dağılma tehlikesi karşısında bazı Tanzimat aydınlarının Genç Osmanlılar adıyla kurduğu gizli cemiyet de Osmanlıcılığı ilke edinen ilk kuruluşlardandır, imparatorluk içinde baş gösteren milliyet isyanlarını durdurmak, devletin bütünlüğünü korumak için imparatorluğa bağlı bütün milletleri Osmanlı kimliği etrafında toplamak, bu cemiyetin temel düşüncesi olmuştur.
- ♦ II. Mahmut, Abdülmecit, Abdülaziz, II. Abdülhamit tahta bulundukları sürece Osmanlıcılık çizgisini sürdüren bir politika izlemiştir. Tanzimat aydınlarından Şinasi, Ziya Paşa, Namık Kemal, Ahmet Vefik Paşa, Mizancı Murat da bu düşünceyi savunmuşlardır.
- ♦ Osmanlıcılık, 1912’deki I.Balkan Savaşı’na kadar devlet yönetiminin ve aydınların savunduğu bir düşünce olmayı sürdürmüştür. 1908’den sonra Meclis-i Mebusan’daki azınlık milletvekillerinden birinin “Ben Osmanlı Bankası kadar Osmanlıyım!” sözü ise bu politikanın Osmanlı gerçeği ile uygunluk taşımadığının açık bir ifadesi olmuştur. Nitekim Balkan Savaşı’nın çıkması, Balkan milletlerinin Osmanlıcılık düşüncesinden etkilenmediğinin bir kanıtı niteliğindedir.