Anlam karışıklığını önleyen, söyleyişi kolaylaştıran bir işarettir. Düzeltme işaretine “şapka işareti”, “apostrof”, “inceltme işareti” de denir.
Yazılışları bir, anlamları ve okunuşları ayrı olan kelimeleri ayırt etmek için okunuşları uzun olan ünlülerin üzerine konur. Bazı durumlarda bir sözcükte düzeltme işaretinin olmaması anlam karışıklığına neden olabilir.
“Çok beklememe rağmen hala gelmedi.” cümlesinde gelmeyenin babanın kız kardeşi mi olduğu yoksa eylemin “henüz” gerçekleştiği anlamı mı amaçlandığı belli değildir. Düzeltme işaretinin olmaması, anlamın belirginleştirilmesinde zorluk oluşturmaktadır.
Düzeltme İşaretinin Kullanıldığı Yerler:
UYARILAR:
1. Katil (< katl = öldürme) ve kadir (< kadr = değer) kelimeleriyle karışma olasılığı olduğu hâlde katil (ka: til = öldüren) ve kadir (< ka: dir = güçlü) kelimelerinin düzeltme işareti konmadan yazılması yaygınlaşmıştır.
2. Arapça ve Farsçadan dilimize giren birtakım kelime ve eklerle özel adlarda bulunan ince “g” ve “k” ünsüzlerinden sonra gelen “a” ve “u” ünlüleri üzerine konur: dergâh, gâvur, ordugâh, tezgâh, yadigâr, Nigâr; dükkân, hikâye, kâfir, kâğıt, Hakkâri, Kâzım, mahkûm, mekân, mezkûr, sükûn, sükût.
3. Kişi ve yer adlarında ince “l” ünsüzünden sonra gelen “a” ve “u” ünlüleri de düzeltme işareti ile yazılır:
Haluk, Lâle, Nalân; Balâ, Elâzığ, İslâhiye, Lâdik, Lapseki.
4. Nispet i’sinin belirtme durumu ve iyelik ekiyle karışmasını önlemek için kullanılır.
Böylece (Türk) askeri ve askerî (okul), (İslam) dini ve dinî (bilgiler), (fizik) ilmi ve ilmî (tartışmalar), (Atatürk’ün) resmi ve resmî (kuruluşlar) gibi anlamları farklı kelimelerin karıştırılması da önlenmiş olur.
Nispet i’si alan kelimelere Türkçe ekler getirildiğinde düzeltme işareti olduğu gibi kalır: millîleştirmek, millîlik, resmîleştirmek, resmîlik.
5. Bu işaretin kaldırıldığına yönelik yanlış bilgiler vardır. Bunu dikkate almayınız. TDK’nin kılavuzunda verilenlere uymak, eğitim – öğretim kurumlarında da TDK kılavuzu esas alındığından en doğrusudur.