RECAİZADE MAHMUT EKREM – ÇOK BİLEN ÇOK YANILIR
“Çok Bilen Çok Yanılır” isimli tiyatro eserinde konu, “Binbir Gece Masallarından alınmış ve Türk toplum yaşamına adapte edilmiştir.”
Fesat ve kıskanç bir insan olan Maraş hâkimi Azmi Efendi, Kaymakam Edip efendi ile anlaşamamaktadır. O esnada kaymakamın kızı Lütfiye Hanım’ı, Halep valisinin oğlu İhsan Bey istemiş ve ihsan Bey, alacağı kızı görmek amacıyla yoksul bir gezgin kılığında Maraş’a gelmiştir.
Azmi Efendi, İhsan’ın, valinin oğlu olduğunu bilmediği ve gerçekten yoksul bir gezgin sandığı hâlde, sırf kaymakama kötülük etmek amacıyla onu “Halep valisinin oğlu İhsan Bey” olarak tanıtır ve Lütfiye’yle evlenmesini sağlar. Halbuki İhsan Bey gerçekten valinin oğludur. Önce, fakir biri ile (oyuna gelerek) evlendiğine üzülen, sonra da onun, valinin oğlu ihsan olduğunu anlayarak mutlu olan Lütfiye Hanım, kötü niyetli Azmi Efendi’den intikam almaya karar verir.
Bir gün mahkemedeki odasına gizlice girer ve kadıya güzelliğini gösterir. Sonra da kendisinin, Kahveci Hasan’ın kızı Kokmuş Ayşe olduğunu, babasının onu çok çirkin bularak kocaya vermediğini söyleyerek onu buna inandırır. Lütfiye’yi çok beğenen Azmi Efendi, 30 senelik karısını boşayıp kahvecinin kızı zannettiği Lütfiye ile evlenir fakat düğün günü duvağı açtığı an karşısında gerçekten Kahveci Hasan’ın kızı sümüklü, salak , çolak ve topal Kokmuş Ayşe’yi görür. Lütfiye Hanım, hâkimden bu şekilde öç alır.
Ahmet Kabaklı, Türk Edebiyatı, İstanbul Yayınları