Yan anlam: Kelimenin ilk anlamının dışında konuşma ve metin bağlamında kazandığı anlama yan anlam denir. Günümüz anlam bilimcileri bir kelimenin ilk anlamı dışında çağrıştırdığı ikinci derecedeki bütün anlamları çoğunlukla yan anlam kapsamında ele alırlar. Kelimenin fertlere, gruplara, “bağlama yani kullanım yerine ve zamanına göre değişen ikinci dereceden, duygusal ve çağrışıma bağlı bütün anlamları, o kelimenin yan anlamı olarak değerlendirilir.
- Aradığın belgeler masanın üst gözündeydi.
- O dağlara kar çoktan düşmüştür.
- Bu kavanoz ancak bir kilo bal alır.
ÖRNEK SORU (ÖSS – 1998)
I. Kendini daha fazla yorma; sonra hastalanırsın.
II. Yağmur başlamadan sen git; ben sonra gelirim.
III. Sağdaki çiçekçiden sonra ilk sokağa sapacaksın.
IV. Kurumumuzda imza yetkisi, başkandan sonra genel sekreterindir.
V. Bu işi sonra seninle birlikte yaparız.
Yukarıdaki numaralanmış cümlelerin hangilerinde “sonra” sözcüğü aynı anlamda kullanılmıştır?
A) I. ve II . B)ll.veV. C) III. ve IV.
D) III. ve V. E) IV. ve V.
ÇÖZÜM: “Sonra” sözcüğünün cümle bağlamında kazandığı anlamları şöyle gösterebiliriz:
> I. cümlede ► aksi hâlde, yoksa
>III. cümlede ► daha ileri bir yerde
> IV. cümlede ► makam ve önem bakımından ikinci sırada olma
> II. ve V. cümlelerde ► daha ileri bir zaman da, müteakiben
Cevap B