HALİDE EDİP ADIVAR (1884 -1964)
İstanbul’da doğdu. Üsküdar Amerikan Kız Kolejini bitirdi. Salih Zeki Bey’le evlendi. 1908’de gazetelerde kadın haklarıyla ilgili yazılar yazmaya başladı. Bu nedenle muhafazakâr çevrelerin tepkisini çekti. 31 Mart Olayı sırasında Mısır’a kaçtı, oradan ingiltere’ye gitti. Memlekete döndüğünde ikinci bir kadınla evlenmek isteyen kocasından ayrıldı. Öğretmenlik ve müfettişlik görevlerinde bulundu. Balkan Savaşları sırasında hastanelerde hizmet verdi. 1917’de Adnan Adıvar ile evlendi. 1919’da Sultanahmet Meydanı’nda, İzmir’in işgali’ni protesto mitinginde çok etkili bir konuşma yaptı. Bir dönem Amerikan mandasını savundu. 1920’de onbaşı rütbesiyle Kurtuluş Savaşı’na katıldı, sonra da üstçavuş oldu. Kurtuluş Savaşı’nın ardından Cumhuriyet Halk Fırkası ve Mustafa Kemal Atatürk ile siyasi fikir ayrılıkları yaşadı. Terakkiperver Cumhuriyet Fırkasının kurucularından olan kocasını destekledi. 1926’da Adnan Adıvar ile birlikte Türkiye’den ayrıldı. 1939 yılına dek yurtdışında yaşadı. 1939’da istanbul’a döndü ve 1940 yılında istanbul Üniversitesinde ingiliz Dili ve Edebiyatı Kürsüsü başkanlığına getirildi. 1950 yılında TBMM’ye girdi ve bağımsız milletvekili olarak görev aldı. 1954 yılında bu görevinden ayrıldı ve inzivaya çekildi. İstanbul’da yaşamını yitirdi.
- Millî Edebiyat Dönemi’nin tanınmış ilk romancısıdır.
- İzmir’in işgali üzerine yapılan Sultanahmet Mitingi’ndeki ateşli konuşması ve İstiklâl Savaşı’nda cephelerde dolaşması Halide Onbaşı diye anılması popüler bir sanatçı olmasında etkili olmuştur.
- Roman karakterlerini daha çok kadınlar arasından seçer ve onların psikolojilerini, iç dünyalarını başarıyla yansıtır. Ancak, bu kadın karakterlerin biraz abartılı oldukları da gözden kaçmaz. Dili yalın; ancak üslubu savruk ve özensizdir.
- “Seviye Talip”, “Handan”, “Mevut Hüküm”, “Kalp Ağrısı” adlı romanlarında aşkı, bireysel tutkuları, kadın psikolojisini işlemiştir.
- Yeni Turan romanında Ziya Gökalp‘ın etkisinde kalarak Türkçülük ideolojisini ele almıştır.
- Aralarında en ünlü romanı Sinekli Bakkal‘ın da bulunduğu töre romanlarını (Tatarcık, Sonsuz Panayır, Döner Ayna, Sevda Sokağı Komedyası ) sanat yaşamının son döneminde yazmıştır. Bu romanlarda devirlerin, kuşakların gelenek ve görenekleri ağır basar.
- Kurtuluş Savaşı yıllarında (1922) yazdığı Ateşten Gömlek edebiyatımızda Kurtuluş Savaşı konusunu işleyen ilk romandır. Aynı temayı “Vurun Kahpeye” romanında da sürdürür.
- “Mor Salkımlı Ev” çocukluk yıllarını, “Türk’ün Ateşle İmtihanı” ise İstiklal Savaşı yıllarını anlattığı anı kitaplarıdır.
Eserleri
Roman
- Seviye Talip,
- Raik’in Annesi,
- Handan,
- Yeni Turan,
- Son Eseri,
- Mevut Hüküm,
- Ateşten Gömlek,
- Kalp Ağrısı,
- Vurun Kahpeye,
- Zeyno’nun Oğlu,
- Sinekli Bakkal,
- Yol Palas Cinayeti,
- Tatarcık,
- Sonsuz Panayır,
- Döner Ayna,
- Akile Hanım Sokağı,
- Sevda Sokağı Komedyası
Hikâye
- Dağa Çıkan Kurt,
- Kubbede Kalan Hoş Seda
Tiyatro
- Kenan Çobanları,
- Maske ve Ruh
- Mensur Şiir – Hikâye
- Harap Mabetler
Anı
- Mor Salkımlı Ev
- Türk’ün Ateşle İmtihanı