10. Sınıflar Dil ve Anlatım Dersi 1. Dönem 1. Yazılı Sınavı Soruları ve Cevap Anahtarı

S;1.Aşağıdaki cümlelerin başına yargı doğruysa (D), yanlışsa (Y) harflerini koyunuz.(10P)

(D )Slaytlarla yapılan sunumlarda İlk slaytlarda “İçindekiler” başlığı ile sunumda izlenecek sıra belirlenmelidir.

( D    )Sunum yapan kişi, izleyicilerin slaytlardaki bilgileri okuduklarını unutmamalı, bilgileri kavramaları için izleyicilere kısa süreler tanımalıdır.

( D  )Bilim ve sanatla ilgili belli bir konuda yazar, bilim adamı, sanatçı veya bir düşünürün, özel toplantılarda dinleyicilerine karşı düşüncelerini, bilgilerini açıklamak, öğretmek amacıyla yaptığı konuşmalara konferans denir.

Y ) Anlatıcının tavrı ve amacı anlatımın sınırlandırılmasında etkili değildir.

D  ) Sınırlandırılmamış bir anlatım; neyin, nasıl anlatılacağının belli olmamasına bu da düzensiz ve hedefine ulaşamayacak bir anlatım ortaya çıkmasına neden olur.

 

S:2.Aşağıda noktalarla gösterilen yerlere uygun olan kelimeleri yazınız. (10P)

a-Bir metinde işlenen tema; kişi, zaman, mekan bakımından sınırlandırılarak KONU haline gelir.

b-Bir sunumun iletişim ögeleri belirlendiğinde konuşmacı, “ GÖNDERİCİ ”; izleyici/dinleyici,” ALICI ”; sunumun konusu “İLETİ”; sunumda kullanılan sözel, görsel ya da işitsel araçlar “ KANAL ”; konuşmacının, iletisini aktarırken kullandığı jest, mimik, rakam, harf gibi araçlar koddur.

c-Sunumda konuşmacı, sunumun amacına uygun olarak dilin GÖNDERGESEL  işlevi, ALICIYI HAREKETE GEÇİRME veya KANALI KONTROL işlevlerinden birini kullanabilir.

Konuşma dilini yazıya uygulama işini ülkü edinip bu yolda yazan ilk sanatçı Ömer Seyfettin’dir. Yakın arkadaşı Ali Canip Yöntem bu konuda şöyle der: “ Selanik’te yayımlamaya başladığımız Genç Kalemler’in ‘Yeni Lisan’ unvanıyla uygulamaya çalıştığı dilde sadeleşme görüşü ilk önce Ömer Seyfettin’in kafasında canlanmıştı.

Bu parçada yazar metnini oluşturuken  ALINTILAMA yöntemine başvurmuştur.

 

S:4.“Kişisel Yaşamda ve İş Hayatında İmaj ve Farkındalık Oluşturmak” konusunun ele alındığı bir sunumda, sunumun etkili ve amacına uygun olması için dilin hangi işlevleri kullanılmalıdır? (5P)

Göndergesel, Alıcıyı Harekete Geçirme ve Kanlı Kontrol

 

(I) Bir konunun, bir bildirinin, bir araştırma sonucunun dinleyicilere  aktarılmasına sunum denir.(II ) Sunumun amaçları arasında bilgi vermek, bilgileri yenilemek, bir araştırma veya anket çalışmasının sonuçlarını açıklamak, bilimsel bir araştırmaya katkıda bulunmak sayılabilir. (III ) Sunumu hazırlayan kişi sözlü olarak değil vücut diliyle de dinleyicilerle iletişim kurma yoluna gider.(IV) Konuşmacı, hazırladığı slaytlarda mümkün olduğunca uzun cümlelere yer vererek konuyu açıklamaya çalışır. (V) Sunum sonrasında ise dinleyicilerin konuyla ilgili olarak kendisine soru sormasına fırsat tanır ve bu sorulara açık, net ve doyurucu cevaplar verir.

S:5. Sunum ile ilgili olarak numaralı cümlelerin hangisinde bir bilgi yanlışı vardır? (Numaralar cümlelerin başındadır.)(5P) CEVAP:Dördüncü cümlede.

 

(I)Münazara birer cümle halinde ifade edilen bir tezle antitezin, iki grup arasında bir hakem heyeti (jüri) huzurunda tartışıldığı konuşmalarken;  (II)panel bir konunun çeşitli yönleri üzerinde, konunun uzmanı değişik kimseler tarafından yapılan seri konuşmalardır.  (III)Açık oturum geniş halk kitlelerini ilgilendiren bir konunun, uzmanlarınca bir başkan yönetiminde dinleyici grubu önünde tartışıldığı konuşmalardır. (IV)Sempozyum küçük bir tartışmacı grubunun izleyiciler önünde belli bir konuya ilişkin görüş ve   düşüncelerini belirttikleri grup tartışmasıdır. (V)Forum ise bir başkanın yönetiminde, toplumu ilgilendiren bir konuda, farklı gruplardan oluşan dinleyicilerin söz sırası alarak konuşma kuralları içerisinde yaptıkları tartışmalardır.

S:6. Bu parçadaki bilgi yanlışlığının giderilmesi için numaralı ifadelerden hangileri yer değiştirmelidir? (Numaralar cümlelerin başındadır.) (5P)  İkinci  ile dördüncü cümleler yer değiştirmelidir.

 

S.7.Aşağıdaki cümlelerde noktalarla gösterilen kısımlara uygun olan kelimeyi yazınız. (15P)

MÜNAZARA  herhangi bir konu üzerinde zıt düşüncelerin karşılıklı olarak savunulmasıdır. İki grup tarafından karşıt düşünceler tartışılır. Önemli olan düşüncenin doğruluğu değil, savunmanın iyi yapılmasıdır.

SEMPOZYUM  bir dinleyici topluluğu karşısında özellikle bilim, sanat ve fikir ağırlıklı konularda değişik konuşmacıların önceden hazırlanmış bir dizi konuşma yapmalarıdır.

AÇIK OTURUM  toplumu yakından ilgilendiren güncel bir konunun değişik görüşlerdeki uzman kişiler tarafından seçkin bir izleyici önünde bir başkan idaresinde gerçekleşen ve daha çok bilimselliği öne çıkan tartışılmasıdır.

FORUM  seyircilerin de tartışmaya katıldığı bir toplu tartışma türü olup genellikle güncel bir konu ele alınır.

 

S:8.Aşağıdaki iki cümlede verilenlerden hareketle en az beş cümle ilavesiyle bir metin oluşturunuz.(10P)

Hayatta sayısız olay ve durumla karşılaşırız. Bunların hepsini bir anda anlatmak ve göstermek mümkün olmadığı gibi gereksizdir de. Önemli olan, bir konu etrafında o konuyla ilgili düşünce ve duyguları toparlamaktır. Hangi açıdan bakacağız, hangi unsurları öne çıkaracağız, bunları  belirlemek esastır. Ayrıca bizleri etkileyen veya başkalarının dikkatini çekebilecek olanları seçmeliyiz. Ancak duygu ve düşünceler kadar, seçkiler kadar  bunların belli bir düzen içinde ifade edilebilmesi de önemlidir. Düzen, karışıklığı engeller ve karmaşaya izin vermez; bir sorunun eksiksiz ve doğru anlaşılmasını sağlar. Okuyan, dinleyen insanın zihnini yormaz, iç dünyasını rahatlatır. Düzensiz şeyler, kafa karışıklığına yol açar; bu da ilgi ve dikkati dağıtır.

 

S:9.Aşağıdaki paragrafı en az dört cümleyle tamamlayınız. (10P)

Yazacağımız her konuyu sadece gözlemlerimize dayanarak açıklamamız kimi zaman imkansızdır. Örneğin “Küresel ısınmanın nedenleri ve dünyamıza etkileri” üzerine bir yazı yazmak istesek bunu sadece bireysel gözlem ve yaşantımızdan yola çıkarak oluşturamayız. Bu ve bunun gibi sorunlara bakan ilk kişi de biz değiliz kuşkusuz. Bu konuları gündemine alan, bu konularda derinlemesine ve bilimsel çalışmalar yapan çok sayıda uzman sayılabilecek kişiler de vardır. Bizden önce de birçok kişi, pek çok konuya bakmış ve incelemiştir. Sorun ve durumlarla ilgili duygularını, düşüncelerini ve araştırmalarını yazmışlardır. Bizim söyleyeceklerimiz de kimi zaman daha öncekilerin araştırmalar sayesinde daha da inandırıcı olacaktır. Okuma ve araştırmalarımız başkalarının gözlem ve düşünceleriyle de pekişir ve böylece yazımızın düşünce yapısı sağlamlaşır. Ayrıca toplumun değer verdiği, topluma yön veren kişilerin düşüncelerinden faydalanmak anlatımımızın daha da inandırıcı ve sağlam olmasını sağlayacaktır.

 

S:10. Bilgi toplamada verimliliği arttırma yollarını başlıklar halinde yazınız. (Bilgi toplamada hangi yollar kullanılır?)Beş tanesini yazınız. (5P)

Okumak, gözlem yapmak, dinlemek, araştırma yapmak, not almak, alıntı yapmak, özet çıkarmak

 

“Edebiyatımızda birçok şair ölüm temasını ele almış ve ölüm; ürperten, hüzünlendiren ve korkutan bir duygunun eseri olarak şiirlerde vücut bulmuştur. Yahya Kemal’in şiirlerinin başlıca temlerden birisi ölümdür. Şair ölümü şiirlerinde iki planda ele alır: Sosyal planda ve şahsî planda. Yahya Kemal ölümü sosyal planda ifade ederken onu oldukça munis bulur, ölüm bu şiirlerinde korkulacak bir şey olmaktan çıkar, hayatın daha anlamlı bir devamı olur. Akıncı ve Mohaç Türküsü şiirlerinde şehadete erenler, bir gül bahçesine girer gibi ölüme atılırlar. Bu haliyle ölüm, şaire sadece vatandan ayırdığı için bitmez bir özleyiş hissi verir. Ölümü şahsî bir macera olarak ifade ettiği şiirlerinde ise ölüm temi, daima karanlıkla birliktedir. Işık imajı bu şiirlerde yerini karanlığa bırakır.”

Yukarıdaki metnin “TEMASINI” ve “KONUSUNU” yazınız.(10P)

CEVAP:Tema: Ölüm Konu: Yahya Kemal’in şiirlerinde ölüm anlayışı

 

S:11.Anlatımı sınırlandırmanın unsurlarını yazınız.(Beş tane) (5P)

Temayı konuya dönüştürmek, soyut kavramları kişi, zaman, mekan bağlamında ele almak, başlık, yazının türünü belirleme, anlatıcının tavrı, anlatıcının amacı, sesleneceği kitle, bulunduğu mekan, ortam, birikimi

 

1.METİMN:“Güçlü, iyi bir şairdi Ahmet Haşim. Ama ne bulursa okuyan, Uzakdoğu şairlerini bile merak eden Haşim, bizim şiirlerimizi okumazdı. Fuzuli gibi, Bağdatlı olmakla övünürdü ama Fuzuli’yi açıp da okumazdı. Öyle sanıyorum ki Baki’yi hiç bilmezdi. Gözü hep dışarıdaydı. Ama şunu unutuyordu: Geleneği açmak, genişletmek, geleneği bilmeden olmaz.”

1.METİN: Kendi Milletinin kültürel değerlerini, zenginliklerini bilmeden insanın sanatını zenginleştirmesi mümkün değildir.

 

II.METİN: Hayat sonsuz değildir, gelip geçicidir, bu nedenle hayatı imkanlar nisbetinde yaşamaya çalışalım, amaçlarımız için uygun olan hiçbir şeyi ertelemeyelim.

 


II.METİN:

“Beni her ölüm etkiler.

Tanımasam bile üzülürüm yitirilmiş ümitlere…

Hiç gerçekleşmeyecek ideallere,

Yaşanmamış sevgilere üzülürüm…

Bu yüzden, korkarım yaşamı ertelemekten.

Ne yapılması, ne söylenmesi gerekiyorsa

Söylenmeli, yapılmalı.

Seviyorsanız, sevdiğinizi bugün söyleyin.

Sevdanızı bugün yaşayın.

Yarın çok geç olabilir…”

S:12.Yukarıdaki metnlerdeki ana düşünceleri

ayrı ayrı  yazınız.(10P)